PHỤ ĐÍNH 2: Cửu Trù
Cửu Trù 九疇 là chín
nguyên tắc trị nước an dân, nói đủ là Hồng Phạm Cửu Trù 洪範九疇 (the Great Plan Nine Divisions:
Chín phần của kế hoạch lớn). Theo Kinh Thư, Trời ban Cửu Trù cho vua Vũ 禹.
I. Căn cứ theo Kinh Thư, chín nội dung này có thể hiểu và diễn
giải lại như sau:
1. Ngũ hành: Thủy, Hỏa, Mộc, Kim, Thổ.
五行:
水, 火, 木,
金, 土.
Five elements:
Water, Fire, Wood, Metal, Earth.
2. Năm việc cá nhân: Ngoại hình, lời nói, tai
nghe, mắt nhìn, ý nghĩ.
Ngũ sự: Mạo, ngôn, thị, thính, tư.
五事: 貌, 言, 視, 聽, 思.
Five personal
matters: Appearance, speech, seeing, hearing, thinking.
3. Tám vấn đề của chánh quyền: Lương thực,
tiền bạc và hàng hóa, nghi lễ, xây dựng, giáo dục, tư pháp, ngoại giao, quân đội.
Bát
chánh: Thực, hóa, tự, tư không, tư đồ, tư khấu, tân, sư.
八政: 食, 貨, 祀, 司空, 司徒, 司寇, 賓, 師.
Eight
government issues: Food, money and commodities, rites and
ceremonies, construction, education, justice, diplomacy, army.
4. Năm việc
về thời gian: Năm, tháng, ngày, các sao, làm lịch.
Ngũ kỷ:
Tuế, nguyệt, nhật, tinh thần, lịch số.
五紀: 歲, 月, 日, 星辰, 歷數.
Five time issues: Year, month, day, stars, calendaric calculations.
5. Hoàng
Cực: Tạo uy tín, tuyển chọn quan chức, tiêu chuẩn hóa thưởng phạt.
Hoàng Cực:
Thụ lập uy tín, lân tuyển quan viên, thưởng phạt tiêu chuẩn.
皇極: 樹立威信, 遴選官員, 賞罰標準.
Royal
Perfection: Establishing reputation, selecting officials, standardising
reward and punishment.
6. Ba đức:
Ngay thẳng, cứng rắn, mềm mỏng.
Tam đức:
Chánh
trực, cương, nhu.
三德: 正直, 剛, 柔.
Three virtues: Honest, strong rule,
flexible rule.
7. Xử lý
nghi vấn: Hỏi ý quan chức và dân chúng, tự mình suy nghĩ, phán đoán
và quyết định.
Kê nghi: Tham chiếu khanh sĩ, chúng
dân; tự kỷ ý kiến; phán đoán, quyết định.
稽疑: 參照卿士, 眾民; 自己意見; 判斷, 決定.
Solving doubts: Consulting
officials and citizens, thinking on one’s own, judging and deciding.
8. Các điềm
trời: Mưa, tạnh ráo, ấm, lạnh,
gió.
Thứ trưng: Vũ, tình, noãn, hàn, phong.
庶徵: 雨, 晴, 暖, 寒, 風.
Celestial signs: Rain, sunshine,
heat, cold, wind.
9. Năm phúc lành: Sống lâu, giàu có, sức khỏe tốt, yêu thích đạo đức, chết lành.
Ngũ phúc: Thọ, phú, khang ninh, hiếu đức, thiện
chung.
五福: 壽, 富, 康寧, 好德, 善終.
Five proofs of happiness:
Long life, riches, good health, love for virtue, peaceful death.
II. Bác sĩ Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ (1921-2014) diễn giải, bậc trị nước phải
theo chín nguyên tắc này:
1. Am tường vật lý.
2. Biết phương pháp tu
thân.
3. Biết phương pháp trị
dân.
4.
Am tường ý nghĩa của tháng năm; hiểu thiên văn, lịch số.
5. Ở ngôi Hoàng Cực,
thay Trời trị dân.
6. Chánh trực nhưng biết
cương nhu, quyền biến.
7. Biết hỏi han bàn bạc,
suy nghĩ những khi gặp việc khó giải quyết.
8. Xem các điềm trời mà
soát xét lại đường lối cai trị.
9. Nhìn vào tình cảnh
chúng dân, để nhận định giá trị của việc cai trị.
III. Theo
thánh giáo, Cửu Trù còn được áp dụng vào việc quản trị Giáo Hội, Hội Thánh (hoặc họ đạo).
HUỆ KHẢI chú thích - LÊ ANH MINH hiệu đính
