PHỤ ĐÍNH: Đạt Nhân Quân Tử
1. Ngày nay, hai chữ đạt nhân được người Hoa dùng theo nghĩa: a/ Người thông đạt lý sự 通達事理, biết lý lẽ phải trái (reasonable); b/ Người suy nghĩ lạc quan (tư tưởng lạc quan 思想樂觀; optimistic), khoáng đạt (khai lãng 開朗: open-minded); c/ Cao thủ 高手 (expert) trong một lãnh vực chuyên môn. Tuy nhiên, cả ba nghĩa này đều không áp dụng vào lời dạy của Đức Bảo Thọ Thánh Nương.
2. Đạt nhân quân tử 達人君子 (the superior man helping others succeed like himself) nghĩa là bậc quân tử biết mưu cầu sự thành đạt cho người khác cũng như mình thành đạt.
Chữ nhân 人 này là con người (humans), không phải là đức nhân 仁, nhân ái 仁愛 (benevolence). Chữ đạt 達 này là nghĩa là thành đạt, thành tựu, thành công (succeeding, successful). Đạt nhân nghĩa là giúp cho người khác thành công cũng như mình thành công.
Đạt nhân nguyên là lời Đức Khổng Tử dạy ông Tử Cống về hạnh của Thánh Nhân và của người có lòng nhân ái, được chép trong Luận Ngữ (6:30):
(K)ỷ dục lập nhi lập nhân; kỷ dục đạt nhi đạt nhân. 己欲立 而立人, 己欲達而達人. Muốn tạo lập cho mình thì cũng tạo lập cho người khác; muốn mình thành đạt thì cũng giúp người khác thành đạt. (He who wishes himself to be established sees that others are established; and he who wishes himself to be successful sees that others are successful.)
Ý nghĩa đạt nhân vô cùng cao quý như thế còn được Đức Bảo Thọ Thánh Nương hàm ngụ ở hai câu này:
– (L)úc nào cũng trông xa nghĩ rộng mà đặt vấn đề cả cho mình và cho mọi người đồng thi hành trên phương diện đó.
– Một lời nói, một nhích chân phải được lợi sanh lợi kỷ.
Lợi kỷ 利己 là ích lợi cho bản thân (advantageous to oneself). Lợi sanh 利生 là ích lợi cho chúng sanh (advantageous to other people).
Đức Thích Ca thành Phật rồi, lại khuyên người đời hãy biết tu để thành Phật giống như Ngài: Ta là Phật đã thành, các người là Phật đang thành. 我已成佛, 汝當成佛. Ngã dĩ thành Phật, nhữ đương thành Phật. (I have become a Buddha; you are Buddhas-to-be) Đó là tấm lòng đạt nhân quân tử.
Các bậc Tiên Thánh vì không quản ngại cõi trần ô trược, không chán ngán người trần lì lợm khó dạy, nên cứ mãi giáng cơ uốn nắn, bảo ban, rèn luyện phàm nhân từng ly từng tý, chỉ cốt mong sao kẻ phàm phu tục tử cũng trở thành Tiên Thánh như các vị. Đó là tấm lòng đạt nhân quân tử.
Nói tới Phật hay Tiên Thánh thì có cao quá chăng? Hay là nói thấp hơn tầm mức đó là tình đồng đạo Kỳ Ba.
Thật vậy, môn sanh Cao Đài hầu như thâm tâm ai ai cũng muốn lúc mình qua đời thì được lo liệu cho phần hậu sự chu đáo, ấm cúng. Phần mình chưa tới, nhưng khi đồng đạo mãn phần thì họ đạo, đồng môn lớn bé trẻ già cùng xúm nhau lại, chăm lo miễn phí mà hết lòng tận tụy từ khi làm các bí tích lúc vừa tắt thở, nhập quan, lễ tang, an táng, chín tuần cửu, cho đến tiểu và đại tường. Như thế cũng là đạt nhân quân tử đấy thôi.
Huệ Khải chú thích & Lê Anh Minh hiệu đính
